ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ - Του Κωστα Ονισενκο

Μόνο το πρώτο εννεάμηνο του 2011 συνελήφθησαν από την ΕΛ.ΑΣ. 3.920 νέοι

Η οικονομική κρίση και τα πολλαπλά προβλήματα που δημιουργεί στις οικογένειες η ανεργία συμβάλλουν στην αύξηση της παραβατικότητας των ανηλίκων, σύμφωνα με στελέχη υπηρεσιών του υπουργείου Δικαιοσύνης.

Η αύξηση αυτή φαίνεται να αφορά κυρίως τα χαμηλότερα οικονομικά στρώματα και τους αλλοδαπούς, ωστόσο η ραγδαία αύξηση των αδικημάτων από ανηλίκους που σχετίζονται με ναρκωτικά αφορά όλα τα στρώματα της κοινωνίας.

Τους πρώτους εννέα μήνες του 2011 συνελήφθησαν 3.920 ανήλικοι, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ. Από αυτούς οι 1.881 ενεπλάκησαν σε κλοπές ή διαρρήξεις, 462 σε κλοπές οχημάτων (κυρίως μηχανάκια), 408 σε υποθέσεις ναρκωτικών, 292 σε ληστείες, 244 σε ξυλοδαρμούς, 108 σε παράβαση πνευματικής ιδιοκτησίας (πειρατικά CD, «μοίρασμα» μέσω Ιντερνετ κ.λπ.), 105 οπλοφορούσαν, 75 συμμετείχαν σε οργανωμένο έγκλημα κ.ά. Το ίδιο διάστημα, 12 ανήλικοι συνελήφθησαν με την κατηγορία του φόνου (17 το 2010), ενώ στον κατάλογο υπάρχουν και συλλήψεις για εκβιασμούς (19), αρχαιοκαπηλία (4), απαγωγή (16) κ.ά. Σύμφωνα με τα στοιχεία από τα δικαστήρια ανηλίκων Αθηνών (Μονομελές, Τριμελές), από το σύνολο των προσαχθέντων (4.579 ανήλικοι) οι 2.165 ήταν ελληνικής εθνικότητας (ανάμεσά τους 144 Τσιγγάνοι), 456 Αλβανοί, 54 Βούλγαροι και 1.775 άγνωστης εθνικότητας. Η πλειοψηφία τους ήταν αγόρια.

Σύμφωνα με τους επιμελητές ανηλίκων, που μίλησαν στην «Κ», τα αδικήματα διαπράττονται από παιδιά όλο και μικρότερης ηλικίας. Πρόσφατο περιστατικό που αναστάτωσε τις υπηρεσίες αφορούσε 10χρονο τσιγγανόπουλο που σκότωσε με κυνηγετική καραμπίνα άλλο τσιγγανόπουλο στο Ζεφύρι. «Ανθρωποκτονία από πρόθεση» χαρακτηρίστηκε από την προανάκριση της ΕΛ.ΑΣ. «Βλέπουμε κλιμάκωση της βίας. Η σχολική παρενόχληση φτάνει στα άκρα και καταλήγει σε ανελέητους ξυλοδαρμούς», σχολιάζει επιμελήτρια ανηλίκων. Παράλληλα, όλο και περισσότεροι ανήλικοι παραπέμπονται για ψυχιατρική παρακολούθηση. «Παρακολουθούμε τη δραστηριοποίηση εφήβων σε ομάδες με ακροδεξιό προσανατολισμό, χωρίς ωστόσο να μιλάμε για κάποια έξαρση», σχολιάζει κοινωνική λειτουργός. Σύμφωνα με την ίδια, στην Ελλάδα δεν έχουν παρατηρηθεί συμμορίες, με τα χαρακτηριστικά που έχουν στο εξωτερικό.

Αίσθηση αδιεξόδου

«Εντύπωση προκαλούν οι σταθερά υψηλοί αριθμοί παραβίασης του νόμου περί ναρκωτικών, καθώς και των κλοπών και διαρρήξεων, δείγμα των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης στη ζωή των ανηλίκων, είτε ως αίσθηση αδιεξόδου είτε και ως απεγνωσμένη προσπάθεια για εξασφάλιση χρημάτων. Ανησυχία δημιουργεί και η αυξητική τάση του αριθμού των εμπλεκομένων ανηλίκων σε ληστείες, ως δραστών και ως θυμάτων, γεγονός που δείχνει ώς ένα βαθμό, και με όλες τις επιφυλάξεις για τέτοια στατιστικά στοιχεία, ότι τα εγκλήματα των ανηλίκων αποκτούν σταδιακά ένα χαρακτήρα ολοένα αυξανόμενης βιαιότητας», σχολιάζει ο κ. Νέστωρ Κουράκης, καθηγητής Εγκληματολογίας στο Παν. Αθηνών.

Στελέχη της Υπηρεσίας Επιμελητών Ανηλίκων Αθηνών υποστηρίζουν ότι το το παιδί δεν φτάνει στην εγκληματική πράξη από τη μια στιγμή στην άλλη. Πάντα υπάρχουν σημάδια που θα πρέπει να υποψιάζουν γονείς και δασκάλους. Το πρώτο είναι η παραμέληση των μαθημάτων, οι απουσίες. Οπως τονίζει δικαστικός, στις εκθέσεις που συνοδεύουν κάθε περίπτωση ανήλικης παραβατικότητας υπάρχει καταγεγραμμένο το ιστορικό του παιδιού. Στα περισσότερα αναφέρεται ότι ο ανήλικος έχει παραμελήσει τα μαθήματά του. «Η απομάκρυνση από το σχολικό περιβάλλον είναι πιθανόν να δημιουργήσει μια αλυσίδα γεγονότων, ο τελευταίος κρίκος της οποίας θα είναι πολύ δυσάρεστος για την κοινωνία», σχολιάζει. «Δυστυχώς, στις δυσμενείς οικονομικές συνθήκες που ζούμε, όλο και περισσότερα παιδιά, συνήθως φτωχών οικογενειών, εγκαταλείπουν το σχολείο. Αν η πολιτεία δεν περιορίσει τις συνέπειες της κρίσης, τα αποτελέσματα είναι μη διαχειρίσιμα στο μέλλον», συμπληρώνει, εννοώντας ότι το κράτος θα πρέπει να επιλέξει αν θα πάρει μέτρα για τη σχολική διαρροή ή θα κατασκευάσει καινούργιες φυλακές.

Χρήση, διακίνηση από 13χρονους

«Τεράστιο πρόβλημα με ραγδαία εξέλιξη είναι αυτό της χρήσης και διακίνησης ναρκωτικών από ανηλίκους. Οσον αφορά τη χρήση, αφορά ολοένα και μικρότερες ηλικίες. Ενώ παλιότερα η πρώτη επαφή με τη χρήση εντοπιζόταν στις ηλικίες γύρω στα 16, σήμερα παρατηρούμε ως ηλικία πρώτης επαφής τα 13 έτη», αναφέρει η προϊσταμένη του Τμήματος Δικασίμου της Υπηρεσίας Επιμελητών Ανηλίκων της Αθήνας κ. Ευαγγελία Κογιαννάκη. Η εξασφάλιση των ναρκωτικών προς χρήση οδηγεί συχνά σε μικροπαραβατικότητα, όπως κλοπές, η οποία σταδιακά μπορεί να μετατραπεί σε πιο βαριά εγκληματικότητα, να οδηγήσει τον νέο στη φυλακή και να καταστρέψει τη ζωή του. Μπορεί να ακούγεται στερεότυπο, ωστόσο αυτή είναι μια συνηθισμένη πορεία αρκετών καταδίκων που φιλοξενούνται στις ελληνικές φυλακές. «Σε πολλές περιπτώσεις αναπόφευκτα η εμπλοκή στη χρήση ακόμα και των λεγόμενων μαλακών ναρκωτικών ουσιών οδηγεί στην εμπλοκή στο κύκλωμα διακίνησης και συνακολούθως στην εκδήλωση βαρύτερης μορφής εγκληματικότητας», σχολιάζει η κ. Κογιαννάκη.

Η ίδια και οι λοιποί επιμελητές ανηλίκων Αθήνας έχουν εκφράσει αντιρρήσεις όσον αφορά το νέο νομοσχέδιο για την απελευθέρωση της χρήσης ναρκωτικών σε ό,τι αφορά τους ανηλίκους. «Εκτιμάμε ότι η αποποινικοποίηση της χρήσης ναρκωτικών στους ανηλίκους θα οδηγήσει στην εξάπλωσή της και στην επέκταση της νεανικής παραβατικότητας, με δυσμενείς επιπτώσεις για τους ίδιους, τις οικογένειές τους και το κοινωνικό σύνολο. Το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης δεν μπορεί να ισχύει για τους ανηλίκους», σχολιάζει. Κατά της εφαρμογής των διατάξεων στους ανηλίκους έχει τοποθετηθεί και ο εισαγγελέας Ανηλίκων κ. Ηλίας Ζαγοραίος.

Μεγάλη αύξηση παρατηρείται και στη διακίνηση ναρκωτικών από ανήλικους αλλοδαπούς. Αυτό, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, σχετίζεται και με το γεγονός ότι τα κυκλώματα όλο και συχνότερα χρησιμοποιούν ανηλίκους για τη διακίνηση, καθώς οι συνέπειες γι’ αυτούς είναι πολύ μικρότερες σε σχέση με τους ενήλικες.