sigmalive.com

«Το 2010 η Ευρώπη να καταστεί η πλέον ανταγωνιστική και δυναμική οικονομία της γνώσης στον κόσμο, ικανή για βιώσιμη ανάπτυξη με περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας και μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή». Αυτός ήταν ένας φιλόδοξος στόχος που διακήρυξε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο πριν από μια σχεδόν δεκαετία στη Λισαβόνα, η εκπλήρωση του οποίου δεν είναι γνωστό αν επιτεύχθηκε στο βαθμό που θα ανέμεναν οι Ευρωπαίοι ηγέτες.

Η απρόβλεπτη οικονομική κρίση που ξέσπασε και η επακολουθούμενη ύφεση ήταν ένας σοβαρός ανασταλτικός παράγοντας. Ο στόχος αυτός, φυσικά, δεν θα πάψει ποτέ να είναι επίκαιρος. Για τη μικρή οικονομία της Κύπρου ακόμη περισσότερο. Μια χώρα χωρίς σημαντικούς φυσικούς πόρους, η οποία μπορεί μεν να ονειρεύεται να γίνει Κατάρ ή Σιγκαπούρη, ωστόσο τα δεδομένα προς το παρόν επιβάλλουν άλλο προσανατολισμό. Μια χώρα με το μεγαλύτερο ποσοστό της νεολαίας της να προχωρεί σε τριτοβάθμια μόρφωση, θα έπρεπε να επιδεικνύει τεράστια ανάπτυξη και πολλά καινοτόμα βήματα κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών και της έρευνας. Δυστυχώς, όμως, παρατηρείται μια απόλυτη απόκλιση της εκπαίδευσης από την αγορά εργασίας και μια αδυναμία αξιοποίησης του εξαιρετικά μορφωμένου και καταρτισμένου δυναμικού της χώρας. Μια χώρα που θα έπρεπε να είναι πρωτοπόρος στη γνώση, αν λάβει κανείς υπόψη πόσα χρόνια ακούμε διακηρύξεις και επισημάνσεις για την αναγκαιότητα να καταστεί η Κύπρος χώρα υπηρεσιών με δυνατότητα να μετατραπεί σε περιφερειακό κέντρο παροχής υπηρεσιών.

Άλλο η θεωρία κι άλλο η πράξη

Άλλο, όμως, η θεωρία κι άλλο η πράξη. Στην υλοποίηση διακηρυγμένων στόχων έχουμε πάντα μιαν αδυναμία. Πριν από αρκετά χρόνια, το Υπουργείο Παιδείας διακήρυττε: «Λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη όλες τις εξελίξεις στην Ε.Ε. και έχοντας διαμορφώσει πολύ θετική στάση για το θέμα της εισαγωγής της Επιχειρηματικότητας στην εκπαίδευση, το Υπουργείο προωθεί την Επιχειρηματικότητα στην εκπαίδευση ως μιαν από τις σημαντικές προτεραιότητές του. Για το σκοπό αυτό θα εξαγγείλει στο άμεσο μέλλον τη σύσταση Ομάδας Εργασίας για συνολική και ενδελεχή μελέτη του θέματος της εισαγωγής της επιχειρηματικότητας στο Εκπαιδευτικό Σύστημα της Κύπρου. Όροι εντολής της Ομάδας Εργασίας θα είναι να προτείνει την πολιτική του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού για το θέμα και να ετοιμάσει Πρόταση και Σχέδιο Δράσης για την Εισαγωγή της Επιχειρηματικότητας στα Προγράμματα Σπουδών όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης». Έχουμε την εντύπωση ότι μείναμε στις διαπιστώσεις και τις διακηρύξεις...

Ενεργοποίηση των ταλέντων

Ο όρος «επιχειρηματικότητα» είναι αρκετά παρεξηγημένος, ειδικά όταν αναφέρεται η ένταξή του στην εκπαίδευση. Πρέπει να διευκρινιστεί ότι η επιχειρηματικότητα στην εκπαίδευση δεν συνδέεται αποκλειστικά και μόνο με την ίδρυση και ανάπτυξη μιας επιχείρησης, ούτε το επιχειρηματικό πνεύμα είναι ένα προσόν που πρέπει να διαθέτουν μόνο οι επιχειρηματίες. Αφορά κυρίως την αναζήτηση και ενεργοποίηση των ταλέντων και των δυνατοτήτων των νέων για έκφραση και δημιουργία. Είναι η ενθάρρυνση των νέων να ξεπερνούν τους φόβους και τις όποιες αναστολές τους μπροστά σε μια ενδεχόμενη αποτυχία. Επιχειρηματικότητα είναι η εφαρμογή καινοτόμων ιδεών και πρακτικών με τρόπο που να ξεφεύγει από την παρούσα νοοτροπία. Είναι διαπιστωμένη και διατυπωμένη από αρκετούς ειδικούς, η αναγκαιότητα για αλλαγή όλης της φιλοσοφίας στην οποία στηρίζεται το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Οι νέοι πρέπει να μάθουν να δοκιμάζουν, να στηρίζονται στις δυνάμεις τους, να δημιουργούν, να κρίνουν, να κάνουν λάθη και να μαθαίνουν από αυτά. Το υφιστάμενο εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά και η προτεινόμενη αλλαγή του δεν αφήνουν καμιά ελευθερία στον νέο, δεν του επιτρέπουν να πάρει πρωτοβουλία, τον εμποδίζουν να εξελιχθεί σε αυτό που πραγματικά τον ενδιαφέρει.

Νέες μαθησιακές διαδικασίες

Με την εισαγωγή της επιχειρηματικότητας στην εκπαίδευση μπορούν να αλλάξουν θεμελιώδεις μαθησιακές διαδικασίες και να υιοθετηθούν νέες. Με αυτές να καλλιεργηθούν δεξιότητες όπως:

* Η ανάπτυξη της αυτογνωσίας.
* Η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης.
* Η ενίσχυση των δυνατοτήτων επιλογής.
* Η ανάληψη πρωτοβουλιών.
* Η δυνατότητα λήψης αποφάσεων.
* Η διαχείριση του χρόνου.

Πρόληψη της ανεργίας και του κοινωνικού αποκλεισμού

ΜΕ ΤΗΝ καλλιέργεια του επιχειρηματικού πνεύματος και την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας στην εκπαίδευση γίνεται ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για πρόληψη της ανεργίας, και του κοινωνικού αποκλεισμού που αυτή συνεπάγεται, αλλά και για προώθηση και ενθάρρυνση της ολοκλήρωσης των νέων, με την ανίχνευση και ενεργοποίηση των ταλέντων και των δυνατοτήτων τους για έκφραση και δημιουργία. Η ανάπτυξη μιας οικονομίας μπορεί να επιτευχθεί με ένα συνδυασμό της επιχειρηματικότητας, της επιστημονικής γνώσης, της τεχνολογίας και της έρευνας. Έχει επισημανθεί πολλές φορές η αναγκαιότητα για προσαρμογή του εκπαιδευτικού συστήματος με την αγορά εργασίας. Το εκπαιδευτικό σύστημα, πέρα από την παροχή μιας γενικής ανθρωπιστικής μόρφωσης με στόχο την απόδοση στην κοινωνία ολοκληρωμένων ανθρώπων με προσωπικότητα, δεν μπορεί να αγνοεί και την αγορά εργασίας και τις απαιτήσεις της.

Οι νέοι ούτε κατευθύνονται προς τα επαγγέλματα του μέλλοντος, ούτε προετοιμάζονται κατάλληλα για να ενταχθούν στην αγορά εργασίας.

Οι δεσμοί μεταξύ εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων για ανάπτυξη του επιχειρηματικού πνεύματος θα συμβάλουν προς αυτήν την κατεύθυνση. Παράλληλα, είναι καιρός να αξιοποιηθούν οι εκατοντάδες πτυχιούχοι, οι οποίοι επιστρέφοντας πίσω δεν έχουν τη δυνατότητα να εφαρμόσουν στην πράξη τις γνώσεις και την εμπειρία που αποκόμισαν. Μια χώρα, λοιπόν, με ένα τεράστιο απόθεμα πτυχιούχων ή νέων που πρόκειται να σπουδάσουν, οφείλει να ευαισθητοποιήσει όσο το δυνατόν περισσότερα άτομα για την επιχειρηματικότητα, πρώτιστα μέσω της εκπαίδευσης.

Χώρα παραγωγής της γνώσης

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ Επιτροπή προτείνει να προταχθεί η εκπαίδευση των νέων σχετικά με την επιχειρηματικότητα μέσω εκπαιδευτικών πράξεων (όπως, για παράδειγμα, παιχνίδια καταστάσεων) μέσα στο σχολικό περιβάλλον. Καλεί, επίσης, τα κράτη-μέλη να εντάξουν τη διαπαιδαγώγηση σχετικά με την επιχειρηματικότητα σε όλα τα αναλυτικά προγράμματα, να διοργανώσουν ενημερωτικές εκστρατείες, να προμηθεύσουν υλικό κατάρτισης, να επιμεληθούν την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών για το θέμα και, από κοινού με τις επιχειρηματικές και εργοδοτικές οργανώσεις, να εντάξουν ενεργά τους επιχειρηματίες σε προγράμματα κατάρτισης. Επιπρόσθετα, μπορούν να γίνονται δραστηριότητες που να καθοδηγούν τους μαθητές να διαχειρίζονται πραγματικές καταστάσεις και να ανακαλύψουν τη γνώση:

* Η διάθεση ημερολογίων από τους μαθητές για τη συγκέντρωση χρημάτων για μια εκδρομή.
* Η απόκτηση ορθολογικής καταναλωτικής συμπεριφοράς σε συνεργασία με καταναλωτικούς συνδέσμους.
* Η διοργάνωση φιλανθρωπικών αγορών με κατασκευές και έργα μαθητών με εμπλοκή ενδεχομένως και της κοινότητας στην οποία βρίσκεται το κάθε σχολείο (σε κάποιο βαθμό αυτό γίνεται αλλά απαιτείται η ενεργότερη εμπλοκή των μαθητών).
* Διεξαγωγή διαθεματικών projects.
* Βιωματικά εργαστήρια.
* Διοργάνωση μαθητικών επιχειρηματικών διαγωνισμών.
* Ενεργότερη εμπλοκή του επαγγελματικού προσανατολισμού και της Αρχής Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού για την καλύτερη προώθηση της επιχειρηματικής νοοτροπίας.
* Η διδασκαλία της επιχειρηματικότητας πρέπει να συνδυάζεται με πρακτικές εφαρμογές, με την υλοποίηση συγκεκριμένων σχεδίων και δραστηριοτήτων.
* Λειτουργία εικονικών επιχειρήσεων.
* Διεξαγωγή από τους μαθητές ερευνών αγοράς (για παράδειγμα μια έρευνα έξω από υπεραγορά, σ’ ένα πρατήριο βενζίνης, σ’ ένα ταχυφαγείο κ.λπ).

Οι δραστηριότητες επιχειρηματικότητας κυρίως στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση θα καλλιεργήσουν δεξιότητες ζωής όπως την κριτική σκέψη, τη σκέψη σχεδιασμού και οργάνωσης, αξιολόγησης και πρωτοβουλίας, την υπευθυνότητα, την αυτοπειθαρχία. Η διδασκαλία της επιχειρηματικότητας μπορεί με βεβαιότητα να συμβάλει στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του μαθητή και συνιστά απαραίτητο εφόδιο επιβίωσης για τον άνεργο πτυχιούχο, αφού θα συνδέσει την εκπαίδευση με την αγορά εργασίας. Δουλεύοντας στα πλαίσια του επιχειρηματικού πνεύματος, ο μαθητής θα πάρει τη γνώση με βιωματικό τρόπο, θα πάψει να είναι ένας παθητικός δέκτης και σταδιακά θα μετατραπεί σε δημιουργό της γνώσης. Η χώρα μας διαθέτει το συγκριτικό πλεονέκτημα να μετατραπεί σε χώρα παραγωγής της γνώσης. Διαθέτει το «φυτώριο». Ας το πιστέψει κατ’ αρχήν και στη συνέχεια ας το καθοδηγήσει προς την κατεύθυνση που επιβάλλουν οι παγκόσμιες οικονομικές εξελίξεις. Η ανάπτυξη και η σταθεροποίηση της οικονομίας μας μπορεί να επιτευχθεί από την επένδυση στην επιχειρηματικότητα, την ευρηματικότητα, την έρευνα και την καινοτομία.