Το σημερινό σχολείο, αν και παραμένει το στολίδι της περιοχής δεν έχει σχέση με αυτό που οραματίστηκε ο πρωτοπόρος δημιουργός του...

Ακόμη και σήμερα, σχεδόν μισό αιώνα μετά την κατασκευή του, το «Στρογγυλό» -όπως το αποκαλούν- παραμένει εντυπωσιακό. Ο ιδιαίτερος σχεδιασμός του, ωστόσο, δεν είναι το μόνο χαρακτηριστικό που εκείνη την εποχή έμοιαζε να έρχεται από το… μέλλον.

Σήμερα στεγάζει εκεί το 1^ο Γενικό Λύκειο Αγίου Δημητρίου και όσοι περνούν από την οδό Στρατηγού Αλεξάνδρου Παπάγου, στέκονται με δέος μπροστά του, παρά τα χρόνια που κουβαλάει πλέον στην πλάτη του.

Πρόκειται για μια πρωτοποριακή ιδέα την οποία ο δημιουργός του, Τάκης Ζενέτος είχε συλλάβει ήδη από την δεκαετία του ’60, όταν τα σχολεία ήταν απλές κατασκευές, δίχως καμία ιδιαιτερότητα και χωρίς την ικανότητα να μπορούν να προλάβουν τις εξελίξεις που έρχονταν.

Αντίθετα, αυτός ο πρωτοπόρος αρχιτέκτονας οραματιζόταν κάτι εντελώς διαφορετικό από τα συνηθισμένα. Ήθελε να σχεδιάσει ένα σχολικό κτίριο το οποίο θα κάλυπτε όχι μόνο τις τρέχουσες (τότε) ανάγκες εκπαιδευτικών και μαθητών, αλλά και εκείνες που θα ακολουθούσαν.

Έχοντας βέβαια πάντα κατά νου ότι παράλληλα θα έπρεπε το κτίριο αυτό να παραμένει άκρως λειτουργικό, αλλά και να περνά ένα μεγαλύτερο μήνυμα προς τους εκπαιδευόμενους και μελλοντικούς πολίτες της χώρας.

Από το 1962 ήδη είχε καταθέσει τις δικές του προτάσεις περί Ηλεκτρονικής Πολεοδομίας, κάνοντας λόγο για την ανάγκη ένταξης καινοτομιών και νέων τεχνολογιών στην υπηρεσία των κατασκευών, αλλά και το πώς θα μπορούσαν τα σχολικά συγκροτήματα να προσαρμοστούν στις εξελίξεις και να δρομολογήσουν τις επόμενες.

Το «Στρογγυλό» σχεδιάστηκε τελικά το 1969 και μερικούς μήνες αργότερα ξεκίνησε η κατασκευή του και καθώς έπαιρνε την μορφή που είχε στο μυαλό του ο αρχιτέκτονας, προκάλεσε ποικίλα σχόλια μεταξύ των κατοίκων αλλά και στον Τύπο, μέρος του οποίου υποδέχθηκε με κάποια προκατάληψη αυτό το φουτουριστικό σχέδιο, την ίδια ώρα που άλλοι εξέφραζαν τον θαυμασμό τους, έστω και με μια δόση υπερβολής, όπως μαρτυρά ο τίτλος εφημερίδας: «Άγιος Δημήτριος. Το χωριό Μπραχάμι που γίνεται ΥΠΕΡΠΟΛΙΣ»!

Η κατασκευή ολοκληρώθηκε το 1974, δηλαδή πριν από 45 ολόκληρα χρόνια και το αποτέλεσμα ήταν πραγματικά εντυπωσιακό. Το «Στρογγυλό» ή «το κτίριο που έπεσε στη Γη», όπως το έλεγαν λόγω του σχήματός του που θυμίζει ιπτάμενο δίσκο, ήταν ένα θαύμα! Και θα μπορούσε να παραμένει ακόμη και σήμερα τέτοιο εάν η ελληνική πραγματικότητα μπορούσε να εκμεταλλευτεί όλες τις ιδέες του δημιουργού του και να τις θέσει σε εφαρμογή.

Ο Ζενέτος είχε σκεφτεί και την πραγματική λεπτομέρεια αναλογιζόμενος τόσο το σήμερα όσο και το αύριο. Το σχήμα ήταν επίτηδες τέτοιο προκειμένου οι αίθουσες διδασκαλίας να μπουν κυκλικά, περιμετρικά μιας εσωτερικής αυλής και ταυτόχρονα να οδηγεί από έξω προς τα μέσα σε χώρους άλλων δραστηριοτήτων, τονίζοντας με αυτόν τον τρόπο την έννοια της σχολικής κοινότητας ως μικρογραφία της κοινωνίας και την ανάγκη της συνεργασίας και της άμιλλας.

Ταυτόχρονα, υπήρχε η πρόβλεψη για ύπαρξη κυκλώματος τηλεοράσεων (κι ας ήταν τότε ακόμη σε εμβρυακό στάδιο η τεχνολογία) ώστε να είναι δυνατή η παράλληλη προβολή σε κάθε γωνιά του και θα μπορούσε μελλοντικά να υποστηρίξει χρήση μιας άλλης.

Άγνωστης την εποχή τεχνολογίας, των ηλεκτρονικών υπολογιστών, με τον Ζενέτο να οραματίζεται από τότε την σύνδεσή τους με ένα παγκόσμιο ιστό με ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες, κάτι που σήμερα είναι δεδομένο μέσω του ίντερνετ.

Όλα αυτά προσαρμοσμένα στο μοντέρνου σχεδιασμού κτίριό του στο οποίο ήταν μελετημένη και η τελευταία λεπτομέρεια. Ακόμη και οι περσίδες που το περικλείουν οι οποίες είναι κατασκευασμένες με τέτοιο τρόπο ώστε να παρέχουν ανά πάσα στιγμή τον κατάλληλο ηλιακό φωτισμό στις αίθουσες.

Δυστυχώς, η Ελλάδα αποδείχτηκε πως δεν ήταν έτοιμη για τις ιδέες του Ζενέτου και στην πραγματικότητα το σχολείο δεν μπόρεσε ποτέ να λειτουργήσει με τον τρόπο τον οποίο εκείνος είχε στο μυαλό του.

Και σαν να μην έφτανε αυτό, εκ των υστέρων αποδείχτηκε ότι η ποιότητα των υλικών ήταν τέτοια που οδήγησε γρήγορα σε φθορές, πολύ μεγαλύτερες του αναμενομένου. Έτσι, στις αρχές της δεκαετίας του 2000 απαιτήθηκε μια ευρείας κλίμακας συντήρησης ώστε –τουλάχιστον- να παραμείνει στη θέση του και να αποτελεί ενθύμιο μιας εποχής που κάποιοι τόλμησαν να αντικρίσουν κατάματα το αύριο και να μας προετοιμάσουν γι’ αυτό.

https://menshouse.gr/retro/116288/to-chameno-orama-toy-zenetoy-to-protoporo-elliniko-scholeio-poy-zileye-oli-i-eyropi-tromaxe-to-syntiritiko-ekpaideytiko-systima